Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej

Twórcą i wieloletnim kustoszem tego niezwykłego, założonego w 1978 roku muzeum był Stefan Ząbczyński (1920 – 1998) , długoletni prezes olkuskiej Ochotniczej Straży Pożarnej i Honorowy Obywatel Olkusza. To dzięki jego kolekcjonerskiej pasji możemy dziś oglądać bogatą kolekcję sprzętu strażackiego, ręcznych sikawek, wozów strażackich, hełmów, toporów i mundurów strażackich z XIX i XX wieku. W muzeum możemy także podziwiać strażackie wozy konne, beczkowóz z okresu międzywojennego, a także pokaźną kolekcję motopomp i prądownic.

Największą atrakcją jest zabytkowy samochód gaśniczy z okresu II wojny światowej, nazywany „Jaśkiem”. Dzieci zwiedzające muzeum mogą siąść za kierownicą zabytkowego samochodu, założyć hełmy i poczuć się jak prawdziwi strażacy. Jednym z najcenniejszych eksponatów jest XVII-wieczny dzwon alarmowy, który pierwotnie znajdował się w olkuskim klasztorze augustianów. W muzeum możemy także podziwiać kolekcję strażackich hełmów oficerskich z przełomu XIX i XX wieku, w tym najstarszy i najcenniejszy z nich, skórzany hełm ze złotym okuciem i grzebieniem, pochodzący z 1885 roku, należący do Edwarda Chmielewskiego, pierwszego naczelnika olkuskiej straży. W zbiorach muzeum są także archiwalne fotografie, medale i odznaczenia strażackie, minerały i stare monety.

Szczególny charakter ma ekspozycja poświęcona walce o wolność Polski. Można tu zobaczyć mundury wojskowe, broń oddziałów partyzanckich oraz osobistą broń członków ruchu oporu - działaczy strażackich, a także odznaczenia, medale, dokumenty, zdjęcia i osobiste pamiątki strażaków. Niezwykły charakter ma zbiór przeszło 30 sztandarów straży pożarnych oraz innych instytucji, z najstarszym, ręcznie malowanym sztandarem olkuskiej straży pożarnej z 1885 roku.