Ruiny zamku Książąt Mazowieckich w Sochaczewie

Sochaczewski zamek znajduje się na prawym brzegu Bzury, na wzgórzu będącym początkowo cyplem wysoczyzny, na której położone jest miasto. Wzniesienie jest pochodzenia lodowcowego, od stron północnej i wschodniej oddzielone od miasta głęboką doliną strumyka, który kiedyś płynął od Czerwonki i wpada w tym miejscu do Bzury. Zaś od strony południowej górę zamkową oddzielono głęboką fosą, ponieważ nie było naturalnych warunków obronnych. W ten sposób znacznie utrudniono dojście i zagwarantowano bardzo dobre warunki dla przyszłej twierdzy.

Drewniano-ziemny gród obronny został wzniesiony na wzgórzu zamkowym na początku XIII stulecia. Powierzchnia warowni wynosiła około 50-70 m², jednak mimo niewielkich rozmiarów, stanowiła mocny punkt oporu w czasie wojen. Pierwsza pewna notka o zamku w Sochaczewie pochodzi z 1221 roku, wspomniano w niej o kasztelanie Falentym, który mieszkał wówczas w grodzisku. W 1286 roku na ziemię sochaczewską najechał książę włodzimierski i brzeski Włodzimierz Wasylkowicz wraz z wojskami litewskimi. Gród został wówczas zdobyty, spalony i zniszczony.

Około połowy XIV stulecia książę Siemowit III wzniósł na wzgórzu murowany zamek w stylu gotyckim. Był to obiekt zbudowany na planie czworoboku, z cegły i kamieni polnych. Zamek składał się z murów obronnych, wieży bramnej od północy z drewnianą nadbudową oraz wewnętrznych zabudowań wykonanych z drewna.

Na zjeździe książąt mazowieckich w 1377 roku w sochaczewskiej warowni ustanowiono Statuty Mazowieckie będące najstarszym pisanym zbiorem praw mazowieckich. Znosiły m.in. sądy boże, polegające na poddawaniu różnym próbom np.: niesienia gorącego żelaza, pławienia w wodzie, pojedynku. Brak obrażeń cielesnych uważano wówczas za dowód niewinności. Pomiędzy połową XIV wieku, a 1476 rokiem zamek był siedzibą książąt mazowieckich, a w jednym z pomieszczeń przechowywano księgi sądowe, grodzkie i ziemskie.