Podziemne miasto na wyspie Wolin w Świnoujściu

Tajemnicza twierdza - Podziemne Miasto w Świnoujściu

Podziemne Miasto do niedawna było jedną z najbardziej tajemniczych fortyfikacji wojskowych tego regionu. Poniemiecki kompleks budynków ukrytych w lesie w okolicach Świnoujścia, działa morskie i przeciwlotnicze oraz system podziemnych korytarzy i schronów, zaciekawi nie tylko osoby interesujące się historią i militariami, ale także aktywne rodziny i ciekawe świata dzieci. Każdy będzie mógł zagłębić się w podziemną historię polskiego wybrzeża.

Kompleks wybudowali w latach 30-tych XX wieku Niemcy. Na jednej z najwyższych w okolicach Świnoujścia wydm wybudowano Baterię Vineta, która miała za zadanie obronę świnoujskiego portu przed nieprzyjacielskimi - polskimi, okrętami i desantem. Bateria składała się z czterech wielkich schronów koszarowo-bojowych, schronu dowodzenia, magazynu amunicyjnego oraz maszynowni. Bateria była uzbrojona w działa kalibru 15 cm. Lufy długie na 6 metrów i pancerne maski – armaty miały zasięg 15 kilometrów.

Bateria pełniła bardzo istotną rolę w niemieckiej armii. To właśnie tutaj szkoliły się tysiące artylerzystów Kriegsmarine (marynarki wojennej III Rzeszy). W środku znajdowały się stanowiska ogniowe, prysznice, toalety, mały magazyn amunicji i kotłownia. Centrum kompleksu był schron dowodzenia, który jako jedyny składał się z dwóch kondygnacji. Na jego szczycie znajdowały się osłonięte pancerzami przyrządy optyczne. Pod koniec wojny prowadzono stąd ostrzał radzieckich statków w okolicach wyspy Wolin. Wiosną 1945 roku stacjonujące tu wojska zostały ewakuowane, a działa wysadzone w powietrze.

Po II Wojnie Światowej kompleks zajęła polska armia. Polacy połączyli bunkry wchodzące w skład kompleksu podziemnymi korytarzami i zrobili tam tajne stanowisko dowodzenia. W latach 50-tych XX wieku podjęto decyzję o wykorzystaniu baterii jako zapasowe stanowisko dowodzenia dla najwyższych władz wojskowych polskiej armii. Pobliski teren został wyposażony w fortyfikacje polowe i stanowiska artylerii przeciwlotniczej, a wszystkie schrony połączono kilometrem podziemnych tuneli!

Cały kompleks wyremontowano i wyposażono w najnowsze urządzenia: filtry wentylacyjne, hydrofory oraz nowoczesne systemy łączności. Powstało w pełni autonomiczne „podziemne miasto”. W przypadku wojny i bombardowań można było przebywać tam przez wiele tygodni, a nawet miesięcy.

O tajnym stanowisku dowodzenia wiedzieli tylko nieliczni – głównie najwyżsi rangą oficerowie. Była to jedna z wielu pilnie strzeżonych tajemnic okresu Zimnej Wojny. Umocnienia wizytował i kierował w nich ćwiczeniami m.in. generał Wojciech Jaruzelski. Do niedawna był to najbardziej tajny obiekt wojskowy w północnej Polsce.

- Obiekt cały czas był utrzymywany przez marynarkę i jest kompletnie wyposażony. Są tam m.in. wielkie podświetlane plansze, na których widać kontury całego Morza Bałtyckiego - opowiada Piotr Piwowarczyk z Muzeum Obrony Wybrzeża w Świnoujściu. - Niemalże w każdym państwie buduje się takie podziemne siedziby, specjalnie ukryte i zamaskowane. Schron miał najwyższy stopień utajnienia. Żeby znaleźć się w jego najważniejszej części, trzeba było mieć aż cztery przepustki i przejść cztery kontrole i strefy dostępu.

Wśród unikalnych eksponatów Podziemnego Miasta są m.in. faksymilie map i dokumentów, gdzie wymienione są potencjalne cele i scenariusze III (atomowej) wojny światowej, a także scenariusz planowany podczas ćwiczeń Układu Warszawskiego. Mapa działań do dziś znajduje się w schronie.

Podziemne Miasto jest kolejnym obiektem, który tworzy Twierdzę na Wyspach. To unikatowy w skali światowej zespół zabytkowych budowli militarnych, doskonale wkomponowany w malowniczy pejzaż delty Odry. Do dziś odwiedzający te strony mogą udać się w swoistą podróż w czasie śladami militarnej historii Pomorza Zachodniego dzięki świetnie zachowanym obiektom fortyfikacyjnym pochodzącym z początków XIX wieku.

W części obiektów prezentowana jest historia kompleksu z czasów II wojny światowej. Tematem przewodnim jest jednak Zimna Wojna – obecnie po kompleksie oprowadzają „żołnierze” 3 Pułku Piechoty Morskiej Marynarki Wojennej (w mundurach z końca lat 50-tych XX wieku), a w schronie dowodzenia są prowadzone sztabowe ćwiczenia lądowania polskich jednostek desantowych na wybrzeżach Danii. Powoli odtwarzane jest wyposażenie Radiowego Centrum Odbiorczego, wyposażenie schronów koszarowych i podziemnego kasyna. Docelowo ma być nawet zrekonstruowany unikalny niemiecki radar po którym na terenie kompleksu zachowała się specjalna, betonowa podstawa.

Dziś kompleks trzech fortów położonych po obydwu stronach rzeki Świny to nieocenione świadectwo historii i niecodzienna atrakcja turystyczna. Wyposażone w bogaty zbiór eksponatów z różnych epok Fort Anioła i Fort Zachodni na wyspie Uznam oraz rozpoczynający „Szlak fortyfikacyjny” na Wyspie Wolin – Fort Gerharda pozwalają na swoistą podróż w czasie i odkrycie militarnego dziedzictwa tej części Europy. Przybrawszy miano „Twierdzy na Wyspach” został wyróżniony jako wyjątkowy produkt turystyczny Pomorza Zachodniego.

Więcej informacji o zwiedzaniu oraz aktualny cennik znajdziecie na stronie Podziemnego Miasta - Podziemnie Miasto